दमौली/भूकम्पले पु¥याउने क्षतिमा हाम्रो भौतिक संरचनामा भएका कमजोरीका कारण सबैभन्दा धेरै मानविय क्षति हुने गरेको पाइएको छ ।
दमौलीमा शनिबार भूकम्पिय सुरक्षित निर्माण सम्वन्धि स्थानीय सञ्चारकर्मीका लागि तालिममा उक्त तथ्य सार्वजनिक गरिएको हो । ३१ औ भूकम्प सुरक्षा दिवसको अवसर पारेर व्यास नगरपालिका, भूकम्प प्रविधि राष्ट्रिय समाज नेपाल र नेपाल पत्रकार महासंघको संयुक्त आयोजनामा सम्पन्न तालिमका क्रममा नेपालमा सबैखाले प्राकृतिक प्रकोपका कारण दैनिक २ देखि ३ जनाले ज्यान गुमाइरहेको समेत वताइएको थियो । भूकम्प प्रविधि राष्टिूय समाज नेपालका खड्ग सेन ओलीले शरिरको आयतनलाई सकेसम्म कम गराई शरिरका संवेदनशिल अंगहरु टाउको, छाती र मेरुदण्डलाई चोट पुग्नबाट बचाउनु पर्ने बताए । “घुँडा टेकी गुडुल्की ओत लागि समात ” लाई कार्यान्वयन गर्न सक्दा भूकम्पका बेला ज्यान जोगाउन सकिने भएकाले सबैले यसलाई बुझ्नु र विपतका बेला कार्यान्वयन गर्नु आवश्यक रहेको ओलीको तर्क थियो ।
भूकम्पका बेला हुने मानविय क्षति मध्ये हाम्रो भौतिक संरचना कमजोर भएका कारण हुने मानविय क्षति सबै भन्दा धेरै भएको उल्लेख गर्र्दै ओलीले ८० प्रतिशत मानविय क्षति घर बलियो नहूँदा भएको पाईएको तथ्याङ्क प्रस्तुत गरे । समयमै उद्दारको अभावमा ८ प्रतिशत, आपतकालिन स्वास्थ्य सेवा दुरुस्त नहूँदा ८ प्रतिशत र भूकम्प पछिको आगलागि, भूकम्प सृजित पहिरो आदिका कारण ४ प्रतिशत मानविय क्षति हुने गरेको उल्लेख गर्दै ओलीले भूकम्पबाट जोगिने प्रमुख उपाय भनेको बलियो घर नै भएको उल्लेख गरे । भूकम्पीय जोखिम न्यूनिकरणमा सहयोग गर्नै उद्देश्यका साथ स्थापना भएको भूकम्प प्रविधि राष्टिूय समाज नेपालले विज्ञान र प्रविधिको सामान्यीकरणमा समेत सहयोग गर्ने बताए ।
व्यानपाका इन्जिनियर रविन्द्रलाल मूलले बर्मा देखि अफगानिस्तानसम्म फैलिएको २५ सय किमीलामो हिमालय श्रृङ्खलामा नेपाल पर्ने भएकाले भूकम्पीय जोखिममा रहेको उल्लेख गर्दै भूकम्प प्रतिरोधि भवनले ९ इन्टेन्सीटी सम्मको भूकम्प थेग्ने बताए । भूकम्पिय सुरक्षा अन्तर्गत थप जोखिम नबढाउने, विद्यमान जोखिम घटाउने र सम्भावित घटनाकालागि पूर्व तयारी गर्ने आदि रहेको उल्लेख गर्दै मूलले घर बलियो बनाएर मात्र पनि भूकम्पबाट पूर्ण रुपमा सुरक्षित हुन नसकिने भएकाले घर भित्रका सामानको रखाई पनि जोखिम रहित हुनु पर्ने बताए ।
कार्यक्रममा दरो घर, दरो बस्ती कार्यक्रमका इन्जिनियर विनोद सापकोटाले भवन संहिता र भवन निर्माण मापदण्डबारे जानकारी गराएका थिए । धेरै कुना भएका घरहरु असुरक्षित हुने भएकाले घर बनाउँदा कम कुना राख्नुपर्ने बताए । पिलरवाला घरमा घरको सबै भार पिलरले बोक्नु पर्ने भएकाले पिलर बलियो बनाउनु पर्ने उनको कथन थियो । भूकम्प प्रतिरोधि घर निर्माण गर्दा सामान्य घर बनाउँदा भन्दा ८ प्रतिशत मात्र लागत बढ्ने भएको तर सुरक्षाका दृष्टिले धेरै गुना सुरक्षित हुने भएकाले यस तर्फ सबै सचेत हुनु आवश्यक भएको बताए । सर्बसाधारणलाई दरो घर बनाउने कार्यमा प्ररित गर्न रेडियो तथा पत्रपत्रिकाको महत्वपूर्ण भूमिका हुने भएकाले भवन सहिंता कार्यान्वयनमा उत्प्रेरित गर्न सहयोग गर्न आयोजकले स्थानीय पत्रकारहरुलाई आग्रह गरेका थिए ।