दमौली/महालय श्राद्धको एकभक्त मंगलबारबाट र श्राद्ध बुधबार शुरु भएको छ । प्रायः असोज महिनामा पर्ने सोह्र श्राद्ध मलमास परेको कारण पन्ध्र दिन अघि सरेको छ । मलमास कालभर असुद्ध मानिने हुँदा पितृकार्य पन्ध्र दिन अघि सरेको जानकारहरु बताउँछन् । त्यसैगरी दशैं एक महिना पछि सरेको छ ।
शास्त्रसिद्ध परम्परा अनुसार चल्दै आएको श्राद्ध जस्ता पितृ कार्य एक अर्व ९५ करोड बर्ष पुरानो रहेको सम्बन्धित क्षेत्रका विज्ञहरुको दावी रहेको छ । हाम्रो श्राद्ध कर्म र विधि यज्ञवल्क्य स्मृति, बृहदारण्यक उपनिषद्, धर्म शास्त्र, धर्म सिन्धु जस्ता ग्रन्थहरुबाट निर्देशित छन् ।
मानवत्वका ४८ संस्कार मध्ये श्राद्ध एक हो । श्राद्ध पनि एकोतिष्ट, एकपार्वण, महालय, नान्दी समेतका धेरै श्राद्ध हुन्छन् । तर हाम्रो सनातन संस्कारमा बढी प्रचलनमा रहेको श्राद्ध एकोतिष्ट र महालय हुन् । एकोतिष्ट श्राद्ध पितृ स्वर्गे भएको महिनाको तिथिमा र महालय श्राद्ध सोह्र श्राद्धमा गर्ने प्रचलन रहेको छ ।
हामीले दिएको पिण्ड, अन्जली, द्रब्य पितृहरुसम्म पु¥याउन पितृहरुले वसु, रुद्र, आदित्य नामका श्राद्ध देवतालाई साथैमा लिएर कर्ताको घर ढोकासम्म आउँछन् । जब श्राद्ध गर्ने ब्राह्मण कर्ताको घरमा प्रवेश गर्दछन्, तब पितृहरु व्राह्मणसंगै घरमा प्रवेश गर्दछन् भन्ने सनातनी विश्वास रहिआएको छ ।
शास्त्रसिद्ध परम्परा अनुसार चल्दै आएको श्राद्ध जस्ता पितृ कार्यलाई भौतिकवादी आडम्बरमा अनास्था देखाउन हुँदैन । देवता, पितृ हुन्छन् भन्ने कुरामा विश्वास गर्दिन भनेर श्राद्ध नगरेमा आक्रोसित पितृहरुले त्यस्ता सन्ततीको रगत पिउँछन् भन्ने जनविश्वास रहिआएको छ ।
पितृहरुलाई बोलाउने ब्राह्मण वाक्य शुद्ध हुनुपर्नेछ । साथै कर्ताले शुद्धभावले अटल विश्वासका साथ श्राद्ध गरेमा मात्र पितृ खुशी हुने शास्त्रीय मत रहेको छ ।