सन्दर्भ कोरोना परिक्षणको

आज भन्दा करिब दुई महिना अगाडिसम्म जतिबेला कोरोना भाईरसले स्पेन इटाली लगायतका सम्पन्न यूरोपेली देशहरुमा ताण्डव मच्चाई रहेको थियो, त्यतिबेला हामी नेपालीहरुमा कोरोनाको डर भएपनि संक्रमणको दृष्टिकोणले केही सुरक्षित थियौं । किन भने त्यतिबेलासम्म कसैलाई पनि संक्रमण देखिएको थिएन । तर विस्तारै नेपालमा पनि कोरोना संक्रमणको पुष्टि भयो । एक दुई हुँदै सरेको संक्रमण हेर्दाहेर्दै पाँच सयको हाराहारीमा पुगिसकेको छ । त्यो भन्दा पनि दुःखद र डरलाग्दो कुरा नेपालमा पनि कोरोना भाईरसका कारणले मानवीय क्षति हुन सुरु भएको छ । यस्तो नहोस्, तर अहिले जुन दरमा कोरोनाको संक्रमण नेपालमा बढिरहेको छ, यदि यही क्रम जारी रहिरहने हो भने स्थिति हामीले कल्पना गरेभन्दा ज्यादै नै भयावह हुने निश्चितप्रायः छ । त्यो अवस्थामा नेपाल एकल्लैले आफूलाई व्यवस्थापन गर्न सक्ने छैन । यदि नेपालको मित्र राष्ट्रहरुले त्यो अवस्थामा विनासर्त नेपाललाई सहयोग गर्न तयार भए वा भनौं सहयोग गर्न सक्न्े अवस्थामा रहे भने अलग कुरा हो । नत्र नेपालको अवस्था ज्यादै नै दयनीय हुन सक्दछ ।
कोरोना भाईरसलाई पूर्णरुपमा निष्कृय र निस्तेज पार्न सक्ने औषधी आजको मितिसम्म पनि पत्ता नलागेको हुँदा यतिखेर यो भाईरसबाट बच्ने प्रभावकारी उपाय भनेको आफू सुरक्षित रहनु हो । कोरोना भाईरसको संक्रमणबाट सुरक्षित रहनको लागि सरकारले लकडाउन सुरु गरेको पनि तीन महिना भैसकेको छ । पछिल्लो समयमा लकडाउन झन कडा बनाइएको छ र नयाँ नयाँ संक्रमणको केशहरु पनि दिनदिनै थपिदै गएको छ । भाईरसको संक्रमण अस्ति भन्दा हिजो, हिजो भन्दा आज तिब्र रुपमा फैलनुले संभवतः दुईवटा कुराको संकेत गर्दछ ।
१) लकडाउनलाई प्रभावकारी रुपमा कार्यान्वयन गर्न
सकिएन ।
२) परिक्षणको दर तिब्र भएको कारण संख्या बढेको छ ।
दुईवटै बुँदाहरुको आ–आफ्नै सबल र दुर्बल पाटोहरु पनि छन् । जस्तै लकडाउन प्रभावकारी भएन भनौ भने यति लामो समयदेखि विद्यालय, क्याम्पस, हाटबजार, सिनेहल जस्ता भिडाभाड युक्त सबै क्षेत्र ठप्प छन् । मानिसको दैनिकी अस्तव्यस्त भएको छ । प्रभावकारी भयो भनौं भने विहान बेलुकाको समयमा बजार खुलेकै छन् । मानिस निर्वाध रुपमा समूह समूह बनाएर मर्निङ्गवाक जाने, छोटो दुरीमा घुम्ने गरेकै छन् । अत्यावश्यक सामाग्री ढु्वानी भनेर यातायात पनि सञ्चालन भएकै छ । लकडाउन भन्दैमा पूर्ण रुपमा सबै जना आ–आफ्नै घरमा मात्रै सिमित हुन व्यवहारिक रुपमा सम्भव पनि छैन । तर विहान बेलुका बजार खुल्दा अत्याबश्यक सामाग्री ढुवानी गर्दा अस्पताल प्रहरी चौकी लगायतका ठाउँमा सेवा लिनु पर्दा अपनाईनु पर्ने सुरक्षा र सावधानी प्रयाप्त छ कि छैन भन्ने कुरा चाही महत्वपूर्ण
हुन्छ ।
अर्को कुरा गरौं, कोरोना परिक्षणको । परिक्षणको दर तिब्र छैन भनौ भने परिक्षण भएकाले नै यतिका संक्रमित पत्ता लाग्न सकेको हो । परिक्षणको दर तिब्र छ भनौं भने जुन गतिमा भैरहेको छ, यही चालाले संक्रमणको संभावित क्षेत्रमा मात्र पनि यो बर्षभरिमा परिक्षण सम्भव छैन । सबै नेपालीको परिक्षण धेरै परको कुरा भयो । परिक्षणकै कुरा गर्दा यहाँ अर्को कुरा पनि सम्झनु त्यतिकै आवश्यक छ । त्यो के भने के नेपालमा कोरोना परिक्षण विश्वास योग्य छ त ? हैन भने नजिक बस्दैमा, हात मिलाउँदैमा सम्म पनि सर्न सक्ने कोरोना २४सै घण्टा आफ्नो आमासंग बसेको त्यही आमाको दुःध पिएको बच्चामा कसरी नेगेटिभ देखियो । उनको परिवारको सबैको रिपोर्ट पनि नेगेटिभ भनिएको छ । के ति महिला जसलाई कोरोनाको कारणले मृत्यू भएको पहिलो नेपाली भनिएको छ, उनको मृत्यू वास्तवमै कोरोनो संक्रमणकै कारणले भएको हो त ?
अर्को एउटा प्रसंगको पनि कुरा गरौं । संक्रणको आशंका गरिएका र संक्रमित व्यक्तिहरु क्वारेन्टाईनबाट भागेको खबर समय समयमा सामाजिक संजालमा आईरहन्छन् । जुन ज्यादै खतराको कुरा हो । आखिर किन भाग्दैछन् क्वारेन्टाईनबाट उनिहरु ? के त्यहाँ उनिहरुलाई यथोचित मानवीय व्यवहार हुँदैन । के उनिहरुमा उनिहरुमा मनोवैज्ञानिक त्रास छ । या फेरी अरु नै केही कारण छन् । स्वस्थ भोजन र आवश्यक सावधानी अपनाउँदा अधिकांश अवस्थामा कोरोना भाईरसको संक्रमणको निको हुन्छ भनिएको छ । यही कारणले हो संक्रमित व्यक्तिहरुलाई क्वारेन्टाईनमा राखिने पनि । र पनि किन भाग्दैछन् उनिहरु । कतै उनिहरुलाई मनोवैज्ञानिक परामर्शको अवश्यकता त छैन ? सम्बन्धित निकायले यस तर्फ पनि ध्यान पु¥याउनु आवश्यक छ ।
गाउँघरतिर बुढापाकाको एउटा भनाई प्रचलित छ । जति लामो दाम्लो बाटेपनि गाँठो आखिर एउटै । मैले यति लामो भूमिका बाँध्नुको तात्पर्य पनि के मात्र हो भने औषधी पत्ता नलाग्दाको अवस्थासम्म यो भाईरसबाट बच्न हामीले गर्नु पर्ने र गर्न सक्ने भनेको आफू संक्रमण मुक्त भएको निश्चित गरेर सुरक्षित बस्नु नै हो । सुरक्षित बस्ने कुरा त हर कोहीले आफ्नो लागि आफैले व्यवस्थापन गर्न सक्ला ? तर आफूमा संक्रमण भए नभएको पत्ता लगाउने भनेको चाहि परिक्षणबाट नै हो । यसमा भने अलिक समस्या छ । भरखरै मात्र सरकारले कोरोना भाईरसको संक्रमण सम्बन्धि सशुल्क परिक्षणका लागि जुन नीतिगत व्यवस्था ल्याएको छ, यसमा केही कुरा सोचनीय छन् । त्यो आपतकालिन अवस्थामा ल्याईएको नीतिगत व्यवस्था गलत छ भन्न त सान्दर्भिक नहोला । तर पूर्ण रुपमा ठीक पनि छैन । एउटा दृष्टिकोणबाट हेर्दा हुने खाने सम्पन्न बर्गले त पैसा खर्च गरेरै भएपनि मेरो स्वास्थ्यको बारेमा जानकारी लिन्छु भन्न किन नपाउने ? देश उनिहरुको पनि हो । सरकार उनिहरुको पनि हो । सरकारले उनिहरुको लागि पनि व्यवस्था गरिदिनु पर्दछ । तर अर्को दृष्टिकोणबाट हेर्दा सो नीतिगत व्यवस्थाले समाजमा धनी र गरिब बीच रेखा तान्ने काम गरेको छ । यसले समाजमा बर्गिय विभेद ल्याउने जोखिम बढेको छ । अब अर्को कोणबाट हेरौं । के यो व्यवस्था वास्तवमै जनहितको लागि हो या केही मेडिकल माफियाको लागि ? हिजो कोरोनाको कुरा उठ्नासाथ देशमा ताल्चा मारेर टाप ठोकेका नीजि अस्पतालहरु, ती अस्पतालहरु जसले सामान्य रुपमै ज्वरो आएका र खोकी लागेका विरामीलाई पनि पिपिईको अर्थात व्यक्तिगत सुरक्षा सामाग्रिको अभाव छ भन्दै छिछि र दुरदुर गरे । आज प्रतिव्यक्ति पन्ध्र हजा पाउने भएपछि सेवामा तत्पर ? कोरोनाको लागि स्थापना भएको राहत कोषमा के कति रकम जम्मा भयो अत्तोपत्तो छैन । तीन अर्ब भन्दा बढी रकम कोरोनाको लागि खर्च भैसकेको स्वास्थ्य मन्त्रालय बताउँछ । चीनले पनि धेरथोर सहयोग गरेकै छ । र पनि परिक्षण समाग्रीको अभाव छ । यस्तो अवस्थामा पन्ध्र हजार तिर्नासाथ परिक्षण गर्नका लागि कसरी व्यवस्थापन हुन सक्यो त्यतिका परिक्षण समाग्रीको ? यदि साँच्चै नै सरकारसंग प्रयाप्त मात्रामा परिक्षण सामाग्री मौज्दात छ भने सर्वसाधारणको परिक्षणमा किन यति ढिला सुस्ति ? सरकारले हुने खानेका लागि त नीतिगत व्यवस्था ल्यायो । ठिकै छ गलत केही भएको छैन । तर राज्यमा हुने खाने भन्दा पनि हुँदा खाने बर्ग धेरै छन् । अधिकाँश नेपालीमा यति लामो लकडाउनबाट दुई छाक कसरी टार्ने भन्ने समस्या आएको अवस्थामा पन्ध्र हजार तिरेर कोरोना परिक्षण गर्नु त धेरै नागरिकको पहूँच भन्दा बाहिरको कुरा हो । सरकार हुने खाने मात्र होइन हुँदा खाने बर्गका नागरिकहरु पनि यही राज्यकै नागरिक हुन् । स्वास्थ्योपचार र बाँच्न पाउने अधिकार उनिहरुको पनि त्यतिकै जति हुनेखानेको छ । त्यसैले सरकार हुनेखानेका लागि त व्यवस्था गरिदियौं । अब हुँदा खानेको लागि पनि व्यवस्था गरि पाउँ ।